Ποια είναι τελικά η ουσία και το διακύβευμα της διαμάχης που έχει ξεσπάσει ανάμεσα στην υφυπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Δόμνα Μιχαηλίδου και στον οργανισμό «Χαμόγελο του Παιδιού» με αφορμή τη νέα ΚΥΑ/ Υπουργική Απόφαση που ρυθμίζει για πρώτη φορά στη χώρα μας, αυστηρές προδιαγραφές για την ίδρυση και λειτουργία των Μονάδων Παιδικής Προστασίας και Φροντίδας (ΜοΠΠ); Το Newsbeast μίλησε και με τις δύο πλευρές για να καταλάβει τι συμβαίνει.
Όλα ξεκίνησαν από την ανακοίνωση για τη νέα ΚΥΑ υπ’ αριθ. 40494/03.05.2022 του νόμου 4921/2022 (Άρθρο 67), (τίτλος νόμου: «Δουλειές Ξανά: Αναδιοργάνωση Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης και ψηφιοποίηση των υπηρεσιών της, αναβάθμιση δεξιοτήτων εργατικού δυναμικού και διάγνωσης των αναγκών εργασίας και άλλες διατάξεις») η οποία δημοσιεύτηκε την Τετάρτη 11 Μαΐου.
Πριν από την απόφαση, είχε προηγηθεί δημόσια διαβούλευση τον Φεβρουάριο του 2022 στο paidi.gov.gr στην οποία συμμετείχαν φορείς και οργανισμοί όπως ο Συνήγορος του Πολίτη, οι Περιφέρειες, η Unicef, ο Σύνδεσμος Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδας, το Χαμόγελο του Παιδιού κ.ά.
Να σημειωθεί ότι ως τώρα, στη χώρα μας, οι ΜοΠΠ ήταν οι μόνες κοινωνικές δομές οι οποίες παρέμεναν παντελώς αρρύθμιστες. Όσο για τις ρυθμίσεις της λειτουργίας τους, αυτές αφορούν πολλά ζητήματα- από τη στελέχωση τους και τις κτιριολογικές προδιαγραφές, μέχρι τον έλεγχο του συνόλου των παρεχόμενων υπηρεσιών.
Για παράδειγμα, μερικές από τις προϋποθέσεις είναι και οι εξής: η δυναμικότητα κάθε δομής να είναι έως 20 παιδιά (+20% υπό προϋποθέσεις για να φιλοξενηθούν αδέλφια), να υπάρχει διαχωρισμός ηλικιακών ομάδων (νήπια 3-5, παιδιά 6-12, έφηβοι 13-18), οι μονάδες να βρίσκονται εντός αστικού ιστού και οι εσωτερικοί χώροι να διαμορφώνονται κατά τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται προσωπικός χώρος για τα παιδιά (χώροι ύπνου: έως 5 νήπια, έως 4 παιδιά, έως 2 έφηβοι).
«Ανελαστικές οι κτιριακές προδιαγραφές για τις ΜοΠΠ στα νόμιμα σπίτια του Χαμόγελου» λέει ο ιδρυτής του οργανισμού
Η ανακοίνωση της νέας απόφασης πυροδότησε αμέσως την έντονη αντίδραση του γνωστότερου και κατά γενική ομολογία πιο δραστήριου μη κερδοσκοπικού οργανισμού (ιδιωτικού δικαίου) που ασχολείται με τα παιδιά στη χώρα μας, το Χαμόγελο του Παιδιού. Ο οργανισμός λειτουργεί εδώ και 27 χρόνια και έχει πλήθος δράσεων και υπηρεσιών – πολλές από τις οποίες σε συνεργασία με ελληνικά υπουργεία, όπως το Προστασίας του Πολίτη αλλά και με ευρωπαϊκούς φορείς. Αυτή τη στιγμή, 241 παιδιά διαμένουν στα 11 σπίτια του οργανισμού σε όλη την Ελλάδα ενώ εντός τους μεγάλωσαν εκατοντάδες άλλα.
Η άμεση αντίδραση λοιπόν μέσα από μια μαραθώνια και συγκινησιακά φορτισμένη συνέντευξη τύπου έχει να κάνει σύμφωνα με τον ιδρυτή του οργανισμού, Κώστα Γιαννόπουλο με τις κτιριακές προδιαγραφές των ΜοΠΠ, οι οποίες ουσιαστικά απαγορεύουν τη λειτουργία των σπιτιών του οργανισμού.
Μιλώντας στο Newsbeast, o κος Γιαννόπουλος σημειώνει τα εξής: «Κατ’ αρχάς, η αποϊδρυματοποίηση για την οποία μιλά η κα. Μιχαηλίδου είναι στην ουσία όσων πρεσβεύουμε και εμείς. Έχουμε ως οργανισμός εμπλακεί στις περισσότερες υιοθεσίες και αναδοχές παιδιών στην Ελλάδα. Συμμετείχαμε με εποικοδομητικές προτάσεις κατά τη διάρκεια της διαβούλευσης. Η τελική νομοθεσία όμως είναι αντισυνταγματική αφού, ανά πάσα ώρα και στιγμή μπορεί για έναν λόγο κτιριακό, μια δομή να δεχτεί αβάσταχτο πρόστιμο και να κλείσει. Τα σπίτια μας έχουν όλα άδειες και έχουν δημιουργηθεί με νόμιμες διαδικασίες
Με τη νέα απόφαση όμως, η υπουργός έχει δικαίωμα να καθαιρεί διοικητικά συμβούλια ιδιωτικών φορέων παιδικής προστασίας και να επιβάλλει υπέρογκα πρόστιμα εάν δεν τηρούνται τα καινούργια οικοδομικά κριτήρια. Αυτό ξεπερνάει τη δικαιοσύνη.
Το βασικό πρόβλημα που υπάρχει για εμάς δηλαδή είναι το οικοδομικό/κτιριακό. Σε ο,τι μας αφορά, αν ένα από τα σπίτια είναι πιο παλιό δεν μπορείς να το … στρεσάρεις για να κάνεις την κουζίνα του 20 τ.μ. όπως προβλέπεται τώρα και δεν μπορεί για ένα τέτοιο θέμα να επιβάλλονται πρόστιμα 100.000 ευρώ τα οποία θα κάνουν το Χαμόγελο να κινδυνεύει με κλείσιμο.
Δεν μπορούμε ξαφνικά να βάλουμε στα σπίτια που διαμένουν τα παιδιά, ιατρεία και χώρους ξεκούρασης για τους υπαλλήλους, όταν οι υπάλληλοι είναι 8ωρης εργασίας και έχουν ήδη τα γραφεία τους μέσα σε αυτά τα σπίτια. Άλλο παράδειγμα είναι οι φύλακες οι οποίοι αναφέρονται, οι οποίοι κατά την άποψη μας είναι ιδρυματικής λογικής όπως ιδρυματικής λογικής είναι και οι γιατροί μέσα στα σπίτια, όταν τα παιδιά πηγαίνουν ήδη στα ιατρεία της γειτονιάς όπως τα υπόλοιπα. Όταν εκφράζουμε αυτούς τους προβληματισμούς, η υπουργός μας απαντάει: “θέλουμε να μπει μια τάξη”. Και εμείς θέλουμε να μπει μια τάξη. Στηρίζουμε 54.000 παιδιά, πονάει η ψυχή μου να κινδυνεύει το Χαμόγελο».
O κος Γιαννόπουλος σημειώνει ακόμα πως μετά την δημοσίευση της νέας απόφασης, η υφυπουργός έχει απαντήσει πως θα υπάρξει συζήτηση για αυτά τα τεχνικά ζητήματα που αντιμετωπίζει ο οργανισμός, αλλά όπως τονίζει ο ίδιος: «αν αυτό δεν το έχουμε ως γραπτή δέσμευση και έρθει μετά ο έλεγχος; Ήδη με αυτούς τους κανόνες κινδυνεύουν τα Σπίτια Ημερησίας Φροντίδας, τα οποία δεν έχουν τίποτα να κάνουν με ιδρυματοποίηση».
Καταλήγοντας, ο κος Γιαννόπουλος υπογραμμίζει πως περιμένει να θέσει τις αγωνίες του στον ίδιο το πρωθυπουργό και δεν αποκλείει τη χρήση ευρωπαϊκών νομικών οργάνων αν δεν βρεθεί μια λύση. Όπως όμως τονίζει: «Δεν θέλουμε καθόλου να το βλέπουμε σαν κόντρα. Όλα αυτά τα χρόνια της λειτουργίας μας με τους περισσότερους υπουργούς είχαμε μια άριστη συνεργασία και αυτή θέλουμε να συνεχίσει να υπάρχει».
«Δίνεται μεγάλη μεταβατική περίοδος για τις αλλαγές» απαντά το υπουργείο Εργασίας
Το ενδιαφέρον της υπόθεσης είναι πως ίδια η υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, σε όλα τα παραπάνω, απαντά εδώ και μέρες πως καμία δομή δεν θα κλείσει. Αυτό είναι κάτι που επαναλήφθηκε για άλλη μια φορά από το γραφείο της κας Μιχαηλίδου στο Newsbeast.
Όπως επίσης μας τόνισαν, σύμφωνα με την υπουργική απόφαση, για όλες τις δομές προβλέπεται μεταβατική περίοδος ενός έτους, ώστε αυτές να καταφέρουν να προσαρμοστούν στις προϋποθέσεις και πως επιπρόσθετα, τα κτιριακά ζητήματα δεν αφορούν μόνο το «Χαμόγελο» αλλά ενδεχομένως πλήθος άλλων ΜοΠΠ.
Όπως μας εξήγησαν, ζητήματα σαν τα παραπάνω, τα οποία είναι λογικό να υφίστανται μετά από σειρά δεκαετιών όπου οι ΜοΠΠ λειτουργούσαν ουσιαστικά με άναρχο τρόπο, το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων είναι έτοιμο να τα βάλει στο τραπέζι του διαλόγου και να δει πως μπορούν να επιλυθούν αλλά και σε τι χρόνο. Στο ίδιο μήκος κύματος είναι και η απάντηση που έδωσε για το θέμα ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γιάννης Οικονόμου.
Όπως μάλιστα σημειώνουν, στην περίπτωση για παράδειγμα των ΜοΠΠ που βρίσκονται εκτός αστικού σχεδίου θα δοθεί η δυνατότητα (υπό προϋποθέσεις) συνέχισης της λειτουργίας τους. Με δύο λόγια: σύμφωνα με το υπουργείο διάθεση συζήτησης και επίλυσης των προβλημάτων υπάρχει, όμως το ενιαίο πλαίσιο λειτουργίας πρέπει πια να γίνει επιτέλους μια πραγματικότητα.
Να σημειωθεί εδώ πως σύμφωνα με την ανεξάρτητη αρχή του «Συνηγόρου του Πολίτη» και ειδικότερα με την ειδική έκθεση που εκπόνησε με τίτλο: «Από το ίδρυμα στην κοινότητα: Εναλλακτική φροντίδα ευάλωτων παιδιών και υποστήριξη οικογενειών» (Αύγουστος 2020) σε ο, τι ειδικά αφορά στις μονάδες παιδικής προστασίας που υπάγονται στα Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου (ΝΠΙΔ), αυτές μετά από δεκαετίες αυτόνομης και χωρίς πλαίσιο λειτουργίας παρουσιάζουν προβληματική ανομοιογένεια ως προς τον τρόπο λειτουργίας τους και την ποιότητα της παρεχόμενης φροντίδας στα φιλοξενούμενα παιδιά.
Η ανεξάρτητη αρχή, σε συνέχεια και των παρατηρήσεών της στο σχέδιο της ΚΥΑ, επιφυλάσσεται να υποβάλει το επόμενο διάστημα περαιτέρω προτάσεις ως προς επιμέρους προβλέψεις του θεσπισθέντος πλαισίου με στόχο πάντα, τη σταδιακή εγκατάλειψη του μοντέλου ιδρυματικής φροντίδας στη χώρα μας. Η κουβέντα συνεχίζεται λοιπόν.